CHỦ ĐỘNG PHÒNG NGỪA UNG THƯ CỔ TỬ CUNG – HÀNH TRÌNH BẢO VỆ SỨC KHỎE PHỤ NỮ VIỆT

Thứ sáu - 31/10/2025 09:58

Ung thư cổ tử cung là một trong những bệnh ung thư có thể phòng và phát hiện sớm rất hiệu quả, nhưng hàng năm vẫn có hàng nghìn phụ nữ Việt Nam tử vong do bệnh ung thư này.
Tuy nhiên, với chiến lược đẩy lùi ung thư cổ tử cung trên thế giới cũng như ở Việt Nam: Tiêm vắc xin HPV, tầm soát định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh… chúng ta có thể giảm tỷ lệ đáng kể nguy cơ mắc và tử vong do căn bệnh này.
Ung thư cổ tử cung là gì? Vì sao nguy hiểm?
Hầu hết ung thư cổ tử cung xuất phát từ các type HPV nguy cơ cao (đặc biệt là tuýp HPV16, HPV18). Phần lớn người từng hoạt động tình dục đều phơi nhiễm HPV trong đời, nhưng chỉ những trường hợp dai dẳng kéo dài nhiều năm mới dẫn đến tổn thương tiền ung thư rồi tiến triển thành ung thư. Việc phát hiện và điều trị sớm tiền ung thư giúp ngăn chặn quá trình này.

Hàng năm có hàng ngàn phụ nữ Việt Nam mắc căn bệnh ung thư cổ tử cung.
Theo GLOBOCAN 2022, tại Việt Nam, ước tính có 4.612 ca mắc mới và 2.571 ca tử vong do ung thư cổ tử cung. Đây là gánh nặng sức khỏe cộng đồng có thể giảm đáng kể nếu nếu phụ nữ được tiêm vắc xin HPV và tầm soát định kỳ.
Một số dấu hiệu cảnh báo, khi nào cần đi khám ngay?

Đau rát vùng chậu hoặc đau khi quan hệ tình dục;
Chảy máu âm đạo bất thường, nhất là sau khi quan hệ tình dục, giữa các kỳ kinh nguyệt, sau mãn kinh hoặc sau khi khám phụ khoa; kinh nguyệt thất thường, kéo dài;
Dịch tiết âm đạo bất thường;
Khó chịu khi đi tiểu, tiểu nhiều lần;
Đi tiểu, đi ngoài ra máu (dấu hiệu cảnh báo ung thư cổ tử cung xâm lấn bàng quang, trực tràng);

Đối tượng nào có nguy cơ cao mắc ung thư cổ tử cung?
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, một số yếu tố làm khả năng thay đổi từ tế bào lành tính sang tế bào ung thư, tăng nguy cơ mắc khối u cổ tử cung ở nữ giới gồm:

Có nhiều bạn tình hoặc quan hệ tình dục sớm, dễ nhiễm virus HPV.
Mang thai sớm dưới 17 tuổi hoặc sinh nhiều lần (trên 4 lần), gây tổn thương cổ tử cung.
Mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục (chlamydia, giang mai, HIV…).
Hệ miễn dịch suy yếu, khó loại bỏ HPV.
Hút thuốc lá, làm giảm khả năng miễn dịch và gây tổn thương tế bào cổ tử cung.

"Chìa khóa" phòng bệnh
1. Tiêm vắc xin HPV:
• Đối tượng chính: trẻ gái 9–14 tuổi (tiêm trước khi có quan hệ tình dục là tối ưu). WHO đặt mục tiêu đến năm 2030 có 90% trẻ gái được tiêm đủ trước 15 tuổi; đây là một phần của chiến lược loại trừ ung thư cổ tử cung toàn cầu.
• Lịch tiêm: WHO đã chấp thuận lịch một liều cho một số vắc-xin HPV nhằm mở rộng tiếp cận; nhiều quốc gia đã áp dụng linh hoạt 1 hoặc 2 liều ở nữ 9–20 tuổi tùy điều kiện từng nước. Người suy giảm miễn dịch vẫn cần phác đồ nhiều liều. Hãy hỏi cơ sở tiêm chủng để được tư vấn loại vắc-xin và lịch phù hợp.
• Tại Việt Nam: chương trình tiêm HPV quy mô quốc gia đang được các cơ quan liên quan chuẩn bị và thí điểm; phụ huynh có thể chủ động đưa con em tiêm tại các cơ sở đủ điều kiện.
Lưu ý, tiêm vắc xin không thay thế tầm soát, phụ nữ đã tiêm vẫn cần tầm soát theo lứa tuổi.
2. Tầm soát định kỳ:
Bộ Y tế Việt Nam đã ban hành và cập nhật tài liệu chuyên môn hướng dẫn dự phòng – kiểm soát ung thư cổ tử cung, nhấn mạnh vai trò xét nghiệm HPV đơn thuần hoặc đồng thời HPV + Pap (cotest) tại các cơ sở y tế đủ điều kiện. Một số chương trình cộng đồng ưu tiên phụ nữ từ 30 tuổi, tầm soát định kỳ theo điều kiện địa phương.
3. Lối sống lành mạnh: "Lá chắn" hằng ngày
• Không hút thuốc, tránh khói thuốc thụ động.
• Tình dục an toàn: sử dụng bao cao su giúp giảm lây truyền nhiều bệnh lây qua đường tình dục (nhưng không loại trừ hoàn toàn nguy cơ HPV).
• Kế hoạch sinh hợp lý; trao đổi với bác sĩ nếu dùng thuốc tránh thai phối hợp đường uống lâu năm để được tư vấn cá thể hóa lợi ích – nguy cơ.
• Dinh dưỡng cân bằng, tập thể dục đều đặn, giữ cân nặng hợp lý; điều trị tích cực các bệnh lý làm suy giảm miễn dịch (như HIV) và khám phụ khoa định kỳ.
4. Lựa chọn phương pháp (tham khảo thực hành hiện có):
Sàng lọc bằng xét nghiệm HPV DNA đầu tay đơn lẻ, hoặc HPV mRNA, hoặc tế bào cổ tử cung, hoặc VIA, hoặc co-testing (xét nghiệm HPV nguy cơ cao phối hợp tế bào học) được chỉ định cho các phụ nữ trong độ tuổi 21-65, đã quan hệ tình dục, ưu tiên cho nhóm phụ nữ trong độ tuổi 30 - 49.
Chu kỳ sàng lọc: 5 năm nếu áp dụng xét nghiệm HPV DNA/mRNA nguy cơ cao, từ 25 tuổi trở đi; 3 năm nếu áp dụng phương pháp tế bào CTC hoặc VLA/VILI, từ 21 tuổi trở đi.
Sau 65 tuổi có thể dừng sàng lọc nếu có 2 lần sàng lọc liên tiếp đúng chu kỳ trước đó âm tính.
Phương pháp VIA chỉ được áp dụng cho các phụ nữ quan sát được vùng chuyển tiếp cổ tử cung.
5. Điều trị sớm – theo dõi sát
Khi phát hiện tổn thương tiền ung thư (CIN), các biện pháp điều trị tại chỗ (đốt lạnh, LEEP, khoét chóp…) giúp loại bỏ tế bào bất thường và phòng ngừa tiến triển. Với ung thư xâm lấn, hiệu quả điều trị cao hơn khi chẩn đoán sớm. Đây cũng là "chốt chặn thứ ba" trong mục tiêu 90–70–90 của WHO: 90% phụ nữ có bệnh được điều trị phù hợp.
🌷 Thông điệp từ Bệnh viện Ung bướu Bắc Ninh
Bệnh viện Ung bướu Bắc Ninh luôn đồng hành cùng chị em phụ nữ trong phòng ngừa, tầm soát và điều trị sớm ung thư cổ tử cung.
Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và người thân ngay từ hôm nay – để ngày mai không còn nỗi lo ung thư cổ tử cung.

Tác giả: quyen quang

Nguồn tin: Khoa nội 1- Bệnh viện Ung bướu Bắc Ninh: